23.03.2024 tarihli ve 32498 sayılı Resmi Gazete’de, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından “Hurdaya Ayrılan Türk Bayraklı Gemilerin Yerlerine Yeni Gemi İnşa Edilmesinin Teşvikine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” (“Değişik Yönetmeliği”) yayımlanmıştır.
Değişiklik Yönetmeliği ile 28.04.2021 tarihli ve 31468 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hurdaya Ayrılan Türk Bayraklı Gemilerin Yerlerine Yeni Gemi İnşa Edilmesinin Teşvikine Dair Yönetmeliğin (“Yönetmelik”) bazı maddelerinde değişiklik yapılmış ve bir maddesi yürürlükten kaldırılmıştır. İlgili düzenlemeler, Değişiklik Yönetmeliği’nin yayımı tarihi olan 23.03.2024’te yürürlüğe girmiştir.
Yönetmeliğin “Kapsam” başlıklı mevcut 2. maddesi, Yönetmeliğin;
a) Milli Gemi Sicili veya Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı, 50 GT ile 5.000 GT arası, hurdaya ayrılacak ticari gemi, deniz ve içsu araçlarından 20 yaş ve üzeri olanları,
b) Milli Gemi Sicili veya Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı, kabotaj hattında veya içsularda sefer yapan ana sevk sistemini çevre dostu bir enerji kaynağına dönüştürecek 50 GT üzeri ticari gemi, deniz ve içsu araçlarını,
kapsayacağını düzenlemektedir. Değişiklik Yönetmeliği ile Yönetmeliğin 2. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan “5.000” ibaresi “50.000” şeklinde değiştirilerek Yönetmeliğin uygulanacağı gemilerin tavan groston değeri yükseltilmiştir. Böylece Yönetmeliğin, Milli Gemi Sicili veya Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı, 50 GT ile 50.000 GT arası, hurdaya ayrılacak ticari gemi, deniz ve içsu araçlarından 20 yaş ve üzeri olanlara uygulanması öngörülmüştür.
Yönetmeliğin “Genel kurallar” başlıklı mevcut 5. maddesinin birinci fıkrasında, hurda teşvikinden faydalanmak isteyenlerin, her yılın Haziran ayı içerisinde Yönetmelik kapsamında yer alan gemi cinsleri için, Ek-1’de yer alan başvuru formu ve 6. maddede yer alan diğer belgelerle birlikte başvuru yapabileceği belirtilmektedir. Anılan fıkradan “her yılın Haziran ayı içerisinde” ibaresi yürürlükten kaldırılarak hurda teşvikinden faydalanmak isteyenlerin yalnızca Haziran ayında başvuru yapabileceğine yönelik düzenleme sona erdirilmiş, böylece yılın herhangi bir zamanında hurda teşviki başvurusu yapılmasına imkân sağlanmıştır.
Aynı maddenin mevcut ikinci fıkrasında, hurda teşviki başvurularının, Bakanlık Döner Sermaye İşletmesi bütçe imkanları doğrultusunda her yıl toplam 25.000 GT’yi geçmemek üzere, en fazla on adet gemi için, yaşı, tonajı ve sefer bölgesi dikkate alınarak değerlendirmesi yapılacağı ve kabul edilen başvurular için Denizcilik Genel Müdürlüğü tarafından yararlanıcıya, belirlenen toplam teşvik tutarını içeren Teşvik Uygunluk Belgesi düzenleneceği yer almaktadır. Fıkrada yer alan “25.000” ibaresi “50.000” ibaresi olarak değiştirildiğinden, hurda teşviki başvurularında her yıl için öngörülen azami groston miktarı artırılmıştır.
Maddenin üçüncü fıkrasında ise başvurusu kabul edilen yararlanıcının, Teşvik Uygunluk Belgesi düzenlenme tarihinden itibaren dört ay içerisinde yüklenici ile yeni geminin inşasına yönelik sözleşme yaparak Denizcilik Genel Müdürlüğü’ne ibraz etmesi gerektiği düzenlenmektedir. Anılan fıkrada yapılan değişiklik ile gemi inşa sözleşmesinin ibraz süresi dört aydan yedi aya çıkartılmıştır.
Yönetmeliğin “Başvuru şartları” başlıklı 6. maddesinin dördüncü fıkrasında, hurdaya ayrılacak geminin geçerli Denize Elverişlilik Belgesi veya İçsuya Elverişlilik Belgesi olması gerektiği düzenlenmektedir. Anılan fıkrada yapılan değişiklik ile hurdaya ayrılacak gemiye ait geçerli (i) Denize Elverişlilik, (ii) Su Aracı Uygunluk veya (iii) İçsuya Elverişlilik belgelerinden birinin olması gerektiği belirtilmiş, mevcut düzenlemede yer alan belgelerin arasına “Su Aracı Uygunluk Belgesi” dahil edilmiştir.
Yönetmeliğin “Ödeme usulü” başlıklı mevcut 11. maddesinin ikinci fıkrasında, yararlanıcının hurda teşvik tutarı ödemesi için birinci fıkranın (b) ve (c) bentlerinde yer alan aşamaların bitirilmesini müteakip yerli katkı oranını da içeren klas kuruluşu raporu ile birlikte geçerli tekne inşa sigortasını Denizcilik Genel Müdürlüğü’ne sunacağı düzenlenmektedir. Fıkraya “klas kuruluşu” ibaresinden sonra gelmek üzere eklenen “veya yeminli mali müşavir” ibaresi ile yararlanıcının tekne inşa sigortası ile sunacağı klas kuruluşunun raporu yanında, yeminli mali müşavir raporunu da ibraz edebileceği düzenlenmiştir.
Yönetmeliğin, hurda teşvikinden yararlanmak isteyen gerçek veya tüzel kişilerin 18.06.2022 tarihinden itibaren 3 ay içinde Denizcilik Genel Müdürlüğü’ne başvurabileceğine ilişkin geçici 1. maddesi ise, başvuruların yalnızca Haziran ayında yapılabileceğine ilişkin düzenlemenin kaldırılması nedeniyle yürürlükten kaldırılmıştır.